Elektromekanik Askı ve Destek Sistemleri El Kitabı

18 Elektromekanik Askı ve Destek Sistemleri El Kitabı Bir prototip üretildikten sonra, bir sistemin doğal frekanslarını ve Pozlama (mod) şekillerini ölçmek olağandır. Bu sisteme bir dizi ivmeölçer ekleyerek yapılır ve sonra bir çekiç ile vurulur (Bu genellikle normal bir kauçuk uçlu çekiç). Deneme yanılma ile bir başka bağımsız titreşim her modu canlandırmak için cihaza vurmak için bir nokta bulabilirsiniz. Böyle bir nokta bulduğunuzda anlayabilirsiniz, çünkü tüm sistem ahenkli bir şekilde titreşir. Her titreşim modu doğal frekansı ve mod şekli daha sonra ivmeölçer okumalarından belirlenir ve yazılıma aktarılır. 3.1. BİNALARIN TEMEL DOĞAL FREKANSLARI Bina envanteri, taşıyıcı sistemleri genelinde farklılıklar içermekle birlikte kendi tasarım kriterleri içerisinde ayrıca deprem ve bina işlevine bağlı olarak özel yükleme ve çalışma prensiplerine göre tasarlanır. Ayrıca binanın bulunduğu arsanın zemin yapısı da bina doğal frekansı için temel değerleri oluşturur ve tasarım için kullanılır. Yukarıda örneklediğimiz titreşim ve serbestlik derece kavramlarını göz önüne aldığımızda binaların tasarımlarına paralel olarak doğal frekans ve alınan tedbirlere göre MEP taşıyıcı sistem askılar ile kaideler seçilmelidir. TÜRKİYE BİNA DEPREM YÖNETMELİĞİ 2019 6. Bölüm kapsamında taşıyıcı olmayan ekip- manların tasarım için ilgili kuralları tarif etmektedir. Binaların yapım esasları ve temel malzeme seçimleri tasarım sırasında olası doğal frekansları konusunda da bilgi vermektedir. Şekil 3-13 Yükseklik doğal frekansın ana belirleyicisidir, her nesnenin titreyeceği kendi doğal frekans vardır. 16 TBDY-2018’e göre ampirik hâkim doğal titreşim periyodunun formülü aşağıda verilmiştir. Bu denklemde Taşıyıcı sistemi sadece betonarme çerçevelerden oluşan binalarda C t = 0,1 Çelik çerçevelerden veya çaprazlı çelik çerçevelerden oluşan binalarda C t = 0,08 Diğer tüm binalarda C t = 0,07 alınacaktır. H N ise yapının zeminden itibaren toplam yüksekliğidir. Bu formül UBC’den (uniform building code) alınmadır. TBDY 2007’de kaldırılmıştı, fakat TBDY 2018’de tekrar kullanılmaya başlanmıştır. Denklem 3-2 Bina Doğal Frekans Hesabı 3.1.1. Sismik Hareketlerin Binalara Etkileri Depremlerin binalara uyguladığı kuvvetleri hesaplamak için basit hesaplama yöntemi sismik hareketler binanın oturduğu zemini sallayarak binalar içinde Atalet (Inertia) Kuvveti (F Atalet ) oluşturur. F Atalet = Kütle (M) X İvme (A). Denklem 3-3 Atalet Hesabı 16 WBDG (Whole Building Design Guide) Gabor Lorant, FAIA Lorant Group, Inc 11-10-2016